با توجه به اهمیت برآورد ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، در طراحی برنامه‌های به نژادی افزایش عملکرد آفتابگردان، ارزیابی ژنتیکی عملکرد دانه آفتابگردان در شرایط آبیاری نرمال و تنش کم آبی و از طریق تجزیه بای پلات طرح تلاقی دی‌آلل 6×6 انجام شد. والدین و نتاج آنها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به طور جداگانه در هر یک از شرایط محیطی در گلخانه کشت گردیدند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس جداگانه آزمایش‌ها، میانگین مربعات ژنوتیپ‌ها برای عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که دو مولفه اول در مجموع 9/77% و 5/82% از تنوع کل را به ترتیب در شرایط نرمال و تنش کم آبی توجیه می‌نمایند و بنابراین، استخراج اطلاعات از طریق روش گرافیکی بای پلات امکان‌پذیر می‌باشد. از بین والدین مورد بررسی، والد LR25 دارای بیشترین مقدار قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی و مثبت در هر دو شرایط محیطی بود. ژنوتیپ والدی RHA266، بیشترین مقدار قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی و مثبت را در شرایط تنش کم آبی و ژنوتیپ والدی LR4، بیشترین مقدار قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی و منفی را در شرایط نرمال دارا بود. با توجه به نمودار چندضلعی بای پلات، در شرایط نرمال تلاقی LR25 × LR4 و در شرایط تنش کم آبی تلاقی‌های LR25 × C104، LR55 × RHA266 و C100 × RHA266 هتروزیس بالایی را برای صفت عملکرد دانه آفتابگردان نشان دادند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ C104، آزمون گری مناسب جهت تشخیص قابلیت‌های ترکیب‌پذیری عمومی ژنوتیپ‌های مورد بررسی است.

واژه‌های کلیدی: آفتابگردان، دی الل، بای‌پلات، ترکیب‌پذیری عمومی، ترکیب پذیری خصوصی، هتروزیس

متن کامل [PDF 165 kb]   (1180 دریافت)