مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

این مطالعه به‌منظور ارزیابی خصوصیات کمی، کیفی و پایداری عملکرد دانه 10 لاین امیدبخش برنج به‌همراه رقم خزر به‌عنوان شاهد در سه منطقه از استان گیلان (رشت، رودسر و تالش) طی سه سال انجام شد. نوع طرح آزمایشی مورد استفاده بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. در این بررسی، خصوصیاتی شامل عملکرد دانه، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه پُر در خوشه، وزن هزار دانه، طول دانه، عرض دانه، شکل دانه، روز تا پنجاه درصد گل‌دهی، روز تا رسیدن کامل، میزان آمیلوز، درجه حرارت ژلاتینی­ شدن و قوام ژل اندازه­گیری شدند. تجزیه واریانس ساده و مرکب بر روی داده­های عملکرد دانه انجام شد. تجزیه واریانس ساده داده­ها نشان داد که ژنوتیپ­های مورد بررسی از نظر عملکرد دانه در هر سه منطقه رشت، رودسر و تالش در هر سه سال آزمایش دارای اختلاف معنی­داری بودند. تجزیه واریانس مرکب داده­ها نیز نشان داد که ژنوتیپ­ها از نظر صفت عملکرد دانه در سال­ها و مکان­های مختلف با یکدیگر اختلاف معنی­داری داشتند. اثر متقابل سال × مکان و هم‌چنین ژنوتیپ × مکان معنی­دار نشد، درحالی‌که اثر متقابل ژنوتیپ × مکان × سال معنی­دار بود. تجزیه پایداری به روش لین و بینز انجام شد. نتایج نشان داد لاین­های شماره 4 ،7 و 8 به‌دلیل داشتن کمترین ضریب تغییرات و میانگین مربعات درون مکانی به‌عنوان لاین­های پایدار شناخته شدند. با توجه به اینکه اصلاح و معرفی ارقام مطلوب یکی از مهم‌ترین اهداف به­نژادی برنج در ایران است، در نتیجه امکان گزینش برای بهبود صفات مذکور به‌منظور اصلاح برای کیفیت برنج در ژنوتیپ­های مورد مطالعه وجود دارد.