تنش خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی در کاهش رشد، توسعه و تولید گیاهان است. جوانه‌زنی و رشد گیاهچه یکی از مراحل اصلی زندگی گیاه است که تحمل به خشکی در این مرحله شرط ادامه سایر مراحل به ویژه در کشت دیم است. در این زمینه تنوع ژنتیکی کافی در گونه زراعی گلرنگ محدود بوده و به نظر می‌رسد بتوان از پتانسیل گونه‌های وحشی سود جست. در این مطالعه، تحمل به خشکی سه گونه گلرنگ و هیبریدهای مستقیم و متقابل (شش هیبرید) حاصل از آنها تحت چهار سطح از پتانسیل اسمزی (0، 5-، 10- و 15- مگاپاسکال) توسط پلی اتیلن گلیکول با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش سطوح تنش خشکی صفات درصد جوانه‌زنی، طول و وزن خشک برای صفات ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه در گونه اهلی tinctorius Carthamus (Ct) نسبت به گونه‌های وحشی palaestinus C. (Cp)، C. oxyacanthus (Co) و نتاج حاصل از تلاقی آنها کاهش بیشتری یافت که این موضوع می‌تواند بیانگر مقاومت بیشتر گونه‌های وحشی نسبت به گونه اهلی باشد. نتایج حاصل از شاخص‌های درصد کاهش، TOL و STI نیز بیان کننده مقاومت بیشتر گونه‌های وحشی و نتاج حاصل از تلاقی آنها نسبت به گونه‌های اهلی بود. تجزیه بای پلات براساس مؤلفه‌های اصلی نشان داد که گونه C. tinctorius حساس‌ترین و نتاج حاصل از تلاقی دو گونه وحشی(Cpo و Cop) متحمل‌ترین به تنش خشکی بودند که می‌تواند ناشی از هتروزیس حاصل از تلاقی دو گونه باشد. نمودار سه‌بعدی والدین و نتاج حاصل از تلاقی آنها براساس شاخص STI برای صفت درصد جوانه‌زنی نشان داد که نتاج F2حاصل از تلاقی گونه اهلی با دو گونه وحشی Ctp) و Cto) دارای تحمل به خشکی بالا در هر دو شرایط تنش و عدم تنش می‌باشند که می‌توانند پس از مطالعات بیشتر در برنامه‌های پیشرفته به‌نژادی برای اصلاح و ایجاد ارقام متحمل به خشکی استفاده شوند.

واژه‌های کلیدی: خشکی، گلرنگ وحشی، تلاقی بین گونه ای و گیاهچه

متن کامل [PDF 394 kb]   (1426 دریافت)