مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

  زود گلدهی در ژنوتیپ­های بومی و سرمازدگی و در نتیجه آن کاهش شدید تولید، از مشکلات عمده تولیدکنندگان بادام در اغلب سال‌ها است. لذا درک صحیح از ویژگی‌های ایجاد مقاومت جهت دستیابی به ارقام مقاوم به سرما با عملکرد بالا و بازارپسندی خوب از اهداف عمده به‌نژادی بادام بشمار می­رود. در این پژوهش طی یک بررسی مزرعه­ای از بین 40 ژنوتیپ، چهار ژنوتیپ متفاوت از نظر زمان گلدهی و مقاومت به سرما، شامل دیرگل حساس ( Sh12 )، میان گل تا دیرگل مقاوم ( H )، زود گل مقاوم ( G19 ) و میان گل حساس ( D99 ) انتخاب شد و برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی مرتبط با سرمازدگی در نمونه­‌های تهیه شده در مرحله شکوفایی کامل، در شرایط کنترل شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد ژنوتیپ زود گل G19 و ژنوتیپ میان گل D99 به‌ترتیب دارای کمترین و بیشترین میزان سرمازدگی بودند. در اغلب موارد میزان قندهای محلول و هم‌چنین مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در ژنوتیپ‌های مقاوم به‌طور معنی‌داری بیش از ژنوتیپ‌های حساس بود. هم‌بستگی بین میزان سرمازدگی با قندهای محلول، میزان عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم منفی و معنی­دار بود که می‌تواند بیانگر نقش این ویژگی‌ها در تحمل به سرما باشد. درحالی‌که این هم‌بستگی با شاخص نشت یونی مثبت و معنی­دار بود. در نمودار بای­پلات میزان قندهای محلول، مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم با ژنوتیپ­های مقاوم به سرما و نیز میزان سرمازدگی و نشت یونی با ژنوتیپ­های حساس به سرما در یک راستا بودند. تجزیه خوشه­ای برمبنای این ویژگی‌ها به درستی ژنوتیپ­های حساس و مقاوم را در گروه‌های جداگانه قرار داد. لذا ضمن این­که می­توان از این ویژگی‌ها در شناسایی ژنوتیپ­های مقاوم استفاده نمود، بهره‌گیری از ژنوتیپ‌های H و G19 در اصلاح ژنتیکی تحمل به سرما و ایجاد ارقام جدید در بادام قابل توصیه است.