به‌‌منظور مطالعه اثر سطوح مختلف نیتروژن و محلول‌پاشی هورمون سیتوکینین بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه گندم در شرایط بهینه و تنش گرمای پایان دوره، پژوهشی در سال زراعی 1390-1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام شد. این پژوهش در دو آزمایش مستقل هر یک به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. آزمایش اول کاشت گندم در تاریخ کاشت توصیه شده منطقه (اول آذر ماه) و آزمایش دوم، تاریخ کاشت دیر هنگام 30 دی ‌ماه بود. در هر آزمایش، ترکیب‌های مختلف چهار سطح نیتروژن (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و سه سطح محلول‌پاشی هورمون سیتوکینین (صفر، 50 و 100 میکرومولار) مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط بهینه و تنش گرمای انتهای فصل، افزایش سطوح نیتروژن عملکرد دانه را (به‌ترتیب 1/5652 و 7/3874 کیلوگرم در هکتار) به‌طور معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد افزایش داد. هم‌چنین اثر نیتروژن بر عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد سنبلک در سنبله و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود، اما بر وزن هزار دانه اثر معنی‌دار نشان نداد. سیتوکینین در شرایط بهینه باعث افزایش معنی‌دار در سطح احتمال یک درصد عملکرد دانه (7/4856 کیلوگرم در هکتار) و وزن هزار دانه (41 گرم) گردید و در شرایط تنش فقط بر وزن هزار دانه (30/2 گرم) در سطح احتمال یک درصد اثر معنی‌دار بر جای گذاشت. اثر متقابل نیتروژن و سیتوکینین در هر دو شرایط تاریخ کاشت توصیه شده و تاریخ کاشت با تأخیر (تنش) در سطح احتمال پنج درصد بر عملکرد دانه و در تاریخ کاشت توصیه شده بر وزن هزار دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار گردید. به‌طورکلی با کاربرد مقدار مناسب نیتروژن و محلول‌پاشی سیتوکینین در مناطق گرمسیر مانند اهواز، می‌توان اثر نامطلوب تنش گرمای انتهای فصل بر عملکرد گندم را تا حدودی کاهش داد.

واژه‌های کلیدی: هورمون گیاهی، تنظیم کننده رشد، تنش دمایی، کود نیتروژن

متن کامل [PDF 205 kb]   (3358 دریافت)