مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

کنترل شیمیایی علف­های‌ هرز، نگرانی‌های جدی را از نظر سلامت غذایی و محیط‌زیست به‌دنبال دارد که این امر توجه به تکنیک­های مدیریت غیر شیمیایی­علف­­های هرز نظیر کشت مخلوط را ضروری تلقی می­کند. کشت مخلوط می­تواند علف­های هرز را مهار کرده و مصرف علف‌کش­­ها را در سیستم­های تولیدی کاهش دهد. بنابراین، هدف این مطالعه بررسی اثرات کشت مخلوط باقلا و ذرت و نیز کنترل دستی علف‌هرز بر عملکرد دانه ذرت و عملکرد کل بود. آزمایش در سال زراعی 1389 به‌صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی‌سینا اجرا شد. کشت خالص ذرت با کنترل علف‌هرز (MWF)، کشت خالص ذرت بدون کنترل علف‌هرز (MWI)، ذرت به‌همراه 15 درصد باقلا (M + 15%F)، ذرت به‌همراه 30 درصد باقلا (M + 30%F)، ذرت به‌همراه 45 درصد باقلا (M + 45%F) و کشت خالص باقلا تیمارهای آزمایشی بودند. اثر تیمارها بر زیست‌توده و تراکم علف‌هرز معنی­دار شد، به­طوری‌که با افزایش تراکم باقلا در کشت مخلوط، به­طور معنی­داری تراکم و زیست‌توده علف‌هرز از 85 بوته و 310 گرم در مترمربع در تیمار MWI به 22 بوته و 63 گرم در مترمربع در تیمار M + 45%F کاهش یافت. بیشترین تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در بلال، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک ذرت (به­ترتیب 8033 و 17933 کیلوگرم در هکتار) در تیمار MWF و کمترین میزان در تیمار MWI مشاهده شد ولی، بین تیمار MWF و M + 45%F از نظر عملکرد کل (مجموع عملکرد دانه ذرت و باقلا) تفاوت معنی­داری وجود نداشت. کشت خالص باقلا نیز بیشترین اجزای عملکرد و عملکردهای دانه و بیولوژیک را داشت و در تیمارهای کشت مخلوط با افزایش تراکم باقلا، صفات فوق به‌جز تعداد غلاف در بوته، افزایش یافتند. بیشترین میزان شاخص­های کارایی کنترل علف‌هرز (73 درصد) و مجموع ارزش نسبی (14/1) نیز به تیمار M + 45%F تعلق گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که کشت مخلوط افزایشی باقلا به‌ویژه در تراکم­های بالاتر به‌عنوان گیاه همراه با ذرت، علاوه بر کنترل علف­های هرز، عملکرد قابل قبولی نیز تولید می­کند.