مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

خیار یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی از نظر سطح زیر کشت و اهمیت اقتصادی است و تولید بذر هیبرید در این گیاه اهمیت فراوانی دارد. از این‌رو شناخت ترکیبات والدینی برتر یکی از مهم­ترین مراحل در برنامه­های اصلاحی تولید بذر هیبرید است. یکی از پارامترهای بسیار مفید در برآورد عملکرد، میزان هتروزیس و یافتن والدینی است که بیشترین هتروزیس در نتاج آنها مشاهده شود. این مطالعه با هدف بررسی میزان هتروزیس تعدادی از هیبریدهای خیار از تیپ تازه­خوری از نظر عملکرد کل، اجزای عملکرد و برخی ویژگی‌های کیفی انجام شد تا بهترین ترکیب­ها برای تولید بذر هیبرید ایرانی خیار از تیپ تازه­خوری معرفی گردند. مواد گیاهی مورد استفاده در این مطالعه 45 هیبرید خیار به همراه یک هیبرید تجاری ایرانی به‌نام گیلان دو محصول شرکت وارش برکت گیلان و یک هیبرید وارداتی محصول شرکت PS هلند بودند که در مزرعه پژوهشی دانشگاه لرستان در طی سال­های 1394 - 1393 کاشته شدند. تجزیه واریانس صفات مختلف اختلاف معنی­داری را بین تمام ژنوتیپ­های مورد آزمایش نشان داد. مقایسه میانگین برای صفات مختلف نشان داد که هیبرید B10 × A4 دارای بیشترین عملکرد کل و عملکرد بازارپسند است و هیبرید A0  B12 ×بیشترین عملکرد نوبرانه را دارا بود. بررسی میزان هتروزیس نسبت به والد برتر برای صفات عملکرد کل و عملکرد بازارپسند نشان داد که هیبرید­های B10 × A11 و B10 × A4 بیشترین هتروزیس نسبت به والد برتر، هتروزیس نسبی و هتروزیس استاندارد را دارا بودند. هیبرید B12 × A0 و هیبرید× B10   A15 به‌ترتیب بیشترین هتروزیس نسبی و هتروزیس نسبت به والد برتر را به‌ترتیب برای عملکرد نوبرانه و زمان تا ظهور اولین گل ماده دارا بودند. نتایج حاکی از تنوع بالایی بین هیبریدهای مورد بررسی بود که از این تنوع در برنامه­های تلاقی به‌منظور تولید ارقامی با صفات مطلوب می­توان استفاده نمود.