مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

تنش خشکی یکی از مهم­ترین عوامل کاهش تولید گیاهان زراعی در دنیا محسوب می­شود. اجداد وحشی گیاهان زراعی به‌علت پراکندگی در شرایط اقلیمی و محیطی متنوع، سازگاری بالایی با تنش­های محیطی مثل خشکی دارند. در این مطالعه 21 ژنوتیپ شامل 10 ژنوتیپ جو زراعی و 11 ژنوتیپ جو اسپانتانئوم (Hordeum vulgare ssp. spontaneum) (نزدیک‌ترین خویشاوند جو) در سه محیط رطوبتی از نظر عملکرد دانه، شاخص‌های تحمل به تنش (STI و YSI) و تعدادی از صفات فیزیولوژیک در مزرعه دانشگاه صنعتـی اصفهان طی سال‌های زراعی 1392 - 1391 و 1393 - 1392 ارزیابی شدند. در هر سه محیط رطوبتی تنوع بالایی بین و درون دو گروه ژنوتیپ زراعی و وحشی از نظر عملکرد دانه و شاخص­های STI و YSI مشاهده شد. تفاوت زیادی نیز بین ژنوتیپ‌ها برای صفات فیزیولوژیک وجود داشت. همچنین واکنش بسیار متفاوتی از ژنوتیپ­ها به محیط­های رطوبتی مختلف برای همه صفات مشاهده شد. ژنوتیپ‌های جو زراعی با عملکرد بالا از نظر شاخص STI متحمل‌تر بودند، ولی میانگین شاخص پایداری عملکرد در شرایط تنش (YSI) در ژنوتیپ­های جو اسپانتانئوم در مقایسه با ژنوتیپ­های جو زراعی به‌طور معنی‌داری بیشتر بود که نشان می‌دهد این ژنوتیپ­ها از سطوح تحمل به تنش بالایی برخوردارند. از بین صفات فیزیولوژیک، تفاوت معنی‌داری بین دو گروه جو زراعی و وحشی برای صفات محتوای آب نسبی و پرولین مشاهده گردید که نشان‌دهنده اهمیت این دو صفت در تفاوت تحمل به تنش در ژنوتیپ‌های وحشی و زراعی می‌باشد. نتایج حاصل از محاسبه شاخص‌های STI و YSI منجر به شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به تنش خشکی در هر سطح تنش گردید. بیشتر این ژنوتیپ‌ها از نمونه‌های جو اسپانتانئوم بودند که می‌توانند در تلاقی با ارقام پر عملکردی مانند ریحان 03 در برنامه‌های اصلاحی جهت افزایش تحمل به تنش خشکی استفاده شوند.<span lang="FA" style="line-height: 150%; font-family:;" b="" new="" roman";="" "times="" roman";"="" fa;="" lotus";="" 12pt;="">