مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

Mendeley  

Zotero  

Alizadeh B, Rezaizad A, Yazdandoost Hamedani M, Shiresmaeili G, Nasserghadimi F, Khademhamzeh H R et al . Analysis of Genotype × Environment Interaction for Seed Yield in Winter Rapeseed Cultivars and Lines Using Multivariate Method of Additive Main Effects and Multiplicative Interaction. Journal of Crop Production and Processing 2021; 11 (1) :95-108
URL: http://jcpp.iut.ac.ir/article-1-3036-fa.html

بررسی ژنوتیپ‌های مختلف تحت شرایط محیطی متفاوت به به‌نژادگران در شناسایی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار کمک می‌کند. در این راستا تعداد 13 لاین و رقم کلزای زمستانه در شش ایستگاه‌ پژوهشی مناطق سرد و معتدل سرد کشور (اصفهان، همدان، کرج، کرمانشاه، خوی و زرقان) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به‌مدت دو سال زراعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. به‌منظور تجزیه برهم‌کنش ژنوتیپ × محیط از روش چندمتغیره اثرات اصلی جمع‌پذیر و برهم‌کنش ضرب‌پذیر (AMMI) استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که به‌ترتیب 50/26، 4/68 و 23/49 درصد از کل تغییرات مربوط به اثر محیط، اثر ژنوتیپ و برهم‌کنش ژنوتیپ × محیط بود. نتایج نشان داد که پنج مؤلفه اصلی مدل AMMI معنی‌دار بودند و 85/4 درصد از تغییرات برهم‌کنش ژنوتیپ × محیط را توجیه کردند. نمودار بای‌پلات میانگین عملکرد دانه و اولین مؤلفه اصلی برهم‌کنش برای ژنوتیپ‌ها و محیط‌ها نشان داد که ژنوتیپ G13 با عملکردی بیش از میانگین و کمترین مقدار نقش در ایجاد برهم‌کنش از نظر اولین مؤلفه اصلی برهم‌کنش به‌عنوان ژنوتیپ پایدار و با عملکرد بالا شناخته شد. همچنین محیط‌های زرقان و خوی به‌دلیل داشتن برهم‌کنش بالا، به‌عنوان ایده‌آل‌ترین محیط‌ها برای تمایز و جدا کردن ژنوتیپ‌های کلزای زمستانه شناخته شدند. تجزیه خوشه‌ای محیط‌های مورد مطالعه را به سه گروه تفکیک کرد. قرار گرفتن هر دو سال آزمایش مکان‌های اصفهان، همدان و زرقان هر کدام در یک گروه نیز بیانگر قابلیت پیش‌بینی و تکرارپذیری بالاتر این مکان‌ها نسبت به سایر مکان‌ها است. در مجموع، ژنوتیپ G13 با داشتن میانگین عملکرد دانه 4086/02 کیلوگرم در هکتار و پایداری عمومی بالا برای کشت در اقلیم سرد و معتدل سرد کشور پیشنهاد می‌شود.