در پژوهش حاضر، 14 ژنوتیپ پیشرفته نخود گزینش‌شده از آزمایش‌‌های منطقه‌ای به‌همراه ارقام شاهد عادل و آزاد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در هشت محیط (گنبد، گچساران، ایلام و خرم‌‌آباد به‌‌ترتیب در سه، دو، دو و یک سال) طی سال‌های زراعی 99-1396 کشت شدند. تجزیه مرکب داده‌ها، اثر معنی‌دار محیط، ژنوتیپ و برهم¬کنش ژنوتیپ در محیط به‌ترتیب با سهم 43/5، 19/8 و 36/7 درصدی از تنوع کل عملکرد دانه را نشان داد. دو مؤلفه اصلی اول و دوم به‌ترتیب 50/89 و 19/39 درصد از تغییرات را توجیه کردند. بای‌پلات چندضلعی (Polygon view of biplot) نشان داد که ژنوتیپ‌های 11، 14 و 9، سازگارترین ژنوتیپ‌ها برای محیط‌های دو، سه، شش، هفت و هشت و ژنوتیپ‌های 8، 5 و 13 برای محیط یک بودند. برپایه بای‌پلات تستر متوسط (Average Tester Coordinate)، ژنوتیپ‌های 11، 5، 13 و 14 پرمحصول و پایدار بودند. براساس بای‌پلات مقیاس‌بندی مبتنی بر ژنوتیپ (Genotype-focused scaling)، ژنوتیپ‌های 11، 14، 8، 9 و 13 در اطراف ژنوتیپ ایده‌آل، مطلوب‌‌‌ترین ژنوتیپ‌ها بودند. شاخص برتری (PI) نشان داد ‌که ژنوتیپ‌های 11، 9، 16، 13 و 14 در تمام محیط‌ها و در محیط‌های مساعد (محیط‌هایی با عملکرد بالاتر از میانگین کل) و ژنوتیپ‌های 11، 13، 14، 12 و 5 در محیط‌های نامساعد (محیط‌هایی با عملکرد پایین‌تر از میانگین کل)، ژنوتیپ‌های برتر بودند. بر پایه نماهای مختلف بای‌پلات و هم‌‌چنین شاخص برتری، ژنوتیپ‌‌های شماره 11، 14 و 5 با عملکردی بالاتر از میانگین کل و عملکرد ارقام شاهد آزاد و عادل و پایداری عملکرد در محیط‌ها، می‌توانند گزینه‌‌ی معرفی ارقام جدید باشند.undefined