به‌منظور ارزیابی توانایی ارقام گندم در تجمع ذخایر در ساقه و انتقال این ذخایر به دانه در شرایط تنش گرمای ناشی از تأخیر در کاشت و بررسی تأثیر باکتری‌های حل کننده فسفات بر این توانایی، این پژوهش در سال زراعی 98-1397 در مزرعه‌ای در منطقه هفتکل (استان خوزستان)، به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (اول آذر و 12 دی) و عامل فرعی به‌صورت فاکتوریل شامل پنج رقم گندم نان (چمران2، مهرگان، سیروان، شوش و برات) و دو سطح کاربرد باکتری‌های حل کننده فسفات Pseudomonas putida سویه P13 و Pantoea agglomerans سویه P5 (عدم تلقیح و تلقیح بذر) بود. نتایج نشان داد که کاهش وزن مخصوص ساقه (28/5 درصد)، کاهش رشد طولی ساقه (18/7 درصد) و کاهش شدید طول دوره مؤثر پر شدن دانه (38/3 درصد) مهم¬ترین دلایل کاهش میزان انتقال مجدد ماده خشک به ساقه و کارایی این انتقال در تاریخ کاشت تأخیری بود. در هر دو تاریخ کاشت، کارایی انتقال مجدد ماده خشک ساقه، در شرایط تلقیح بذر با باکتری، به‌طور متوسط 8/5 درصد کمتر از شرایط عدم تلقیح بود. در تاریخ کاشت مناسب، ارتباط وزن سنبله با انتقال مجدد ماده خشک مثبت و معنی‌دار بود، ولی در تاریخ کاشت تأخیری وزن سنبله و عملکرد دانه با انتقال مجدد ماده خشک و کارایی آن ارتباط معنی داری نداشت. در مجموع، وزن مخصوص ساقه به‌عنوان مهم¬ترین عامل تأثیرگذار بر میزان تجمع ذخایر در ساقه شناخته شد و رقم مهرگان با توانایی بهره‌گیری از ذخایر ساقه، به‌عنوان رقمی مناسب برای کشت تأخیری در منطقه معرفی شد.