مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

Mendeley  

Zotero  

Mosavian S N, Eskandari H, Kazemi K. The Effect of Nitrogen and Zinc Amount on Physiological Properties, Yield and Protein Content of Wheat Grain under Terminal Heat Stress Condition. Journal of Crop Production and Processing 2023; 13 (2) :17-32
URL: http://jcpp.iut.ac.ir/article-1-3221-fa.html

تنش گرما در طول دوره پر شدن دانه می¬تواند به کاهش عملکرد دانه گندم منجر شود. بر این اساس، به¬منظور بررسی اثر احتمالی مصرف کود نیتروژن و روی بر کاهش اثرات تنش گرما بر صفات فیزیولوژیکی، عملکرد و محتوای پروتئین دانه گندم رقم چمران، آزمایشی در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در پاییز سال زراعی 98-1397 به¬صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت اول آذر، بیستم آذر و دهم دی در کرت¬های اصلی، چهار مقدار نیتروژن (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص از منبع اوره) در کرت‌های فرعی و سه مقدار روی (صفر، 10 و 20 کیلوگرم در هکتار روی از منبع سولفات روی) در کرت‌های فرعی فرعی بودند. نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت (از اول آذر)، منجر به کاهش معنی¬دار (P≤0.01) پروتئین دانه، شاخص سبزینگی برگ، شاخص پایداری غشای سلول، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت شد. مصرف نیتروژن باعث کاهش اثرات تنش گرما بر عملکرد دانه گندم شد به¬طوری که با مصرف 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در کشت بیستم آذر و دهم دی، عملکرد دانه گندم به¬ترتیب 43، 59 و 64، 50، 70 و 55 درصد در مقایسه عدم استفاده از کود نیتروژن بهبود یافت. همچنین مصرف روی باعث کاهش اثرات تنش گرما بر عملکرد دانه گندم شد به¬طوری که با مصرف 10 و20 کیلوگرم روی در هکتار در کشت دیرهنگام و خیلی دیر هنگام، عملکرد دانه گندم به¬ترتیب 5، ،6، 35  و 40 درصد در مقایسه عدم استفاده از کود روی بهبود یافت. مصرف روی نیز اثرات تنش گرما بر عملکرد دانه گندم را از طریق افزایش وزن دانه کاهش داد و باعث افزایش وزن دانه به میزان 24 درصد شد. شاخص برداشت گندم تحت تأثیر تنش گرما حدود 18 درصد کاهش یافت. به‌طورکلی، در صورت تاخیر در کاشت، استفاده از عناصر غذایی روی (حداقل به میزان 10 کیلوگرم در هکتار) و نیتروژن (حداقل به میزان 150 کیلوگرم در هکتار) می‌تواند اثرات زیانبار ناشی از تنش گرمای انتهای فصل را در شرایط آب و هوای اهواز کاهش داده و موجب بهبود صفات فیزیولوژیک (سبزینگی و پایداری غشای سلول)، زراعی و محتوای پروتئین دانه گندم نان شود.