یعقوب خانی کریم‌آبادی، علی غلامی‌زالی، پرویز احسان‌‌زاده، جمشید رزمجو، حمیدرضا عشقی‌زاده، حمیدرضا عیسوند،
دوره ۶، شماره ۱۹ - ( بهار ۱۳۹۵ )
چکیده
به‌منظور بررسی پاسخ برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد پنج رقم نخود به سطوح مختلف رطوبتی و شوری دو آزمایش مجزا (گلدانی و مزرعه‌ای) انجام شد. در آزمایش گلدانی اثر چهار سطح شوری (شاهد، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ میلی‌مولار کلرور سدیم) بر پنج رقم نخود آرمان، آزاد، هاشم،ILC-۴۸۲ و نورآباد به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بررسی شد. در آزمایش مزرعه‌ای پاسخ این ارقام به چهار رژیم آبیاری (بدون آبیاری (دیم)، ۷۵، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) به‌صورت کرت‌های خرد شده با سه تکرار بررسی شد. نتایج آزمایش گلدانی نشان داد که در مقایسه با شرایط شاهد، افزایش شوری سبب افزایش تجمع پرولین، غلظت سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و در عین حال کاهش غلظت پتاسیم، محتوای آب نسبی و وزن خشک بوته‌های نخود شد. رقم ILC-۴۸۲ در مقایسه با سایر ارقام از تجمع بالاتر پرولین، غلظت پایین‌تر سدیم، کاهش کمتر ماده خشک و لذا تحمل بیشتر نسبت به شوری برخوردار بود. در آزمایش مزرعه‌ای طولانی کردن دور آبیاری سبب افزایش تجمع پرولین و کاهش شاخص سطح برگ، عملکرد بیولوژیک و دانه نخود شد. سطوح آبیاری پس از ۷۵، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر به‌ترتیب با میانگین ۱۹۶۴، ۱۶۷۵ و ۱۵۰۳ کیلوگرم در هکتار سبب افزایش ۱۱۴، ۹/۸۳ و ۰/۶۴ درصدی عملکرد دانه نخود شدند. ارقام نورآباد و هاشم به‌ترتیب با میانگین ۱۶۱۰ و ۱۳۶۱ کیلوگرم در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. اگرچه براساس یافته‌های مزرعه‌ای احتمالاً کشت رقم نورآباد حتی با انجام آبیاری تکمیلی پس از ۱۵۰ میلی‌متر تبخیر می‌تواند سبب بهبود چشم‌گیر عملکرد دانه کشت بهاره نخود نورآباد لرستان شود، ولی از نتیجه دو آزمایش حاضر می‌توان چنین استنباط نمود که رقم ILC۴۸۲ هم در شرایط مختلف آبیاری مزرعه و هم شوری آب آبیاری ثبات عملکرد ماده خشک بهتری دارد.
