خانم فاطمه مرادی پور، دکتر جمالعلی الفتی، دکتر یوسف حمیداوغلی، دکتر عاطفه صبوری، دکتر بهمن زاهدی،
دوره ۷، شماره ۲ - ( تابستان ۱۳۹۶ )
چکیده
خیار یکی از مهمترین محصولات کشاورزی از نظر سطح زیر کشت و اهمیت اقتصادی است و تولید بذر هیبرید در این گیاه اهمیت فراوانی دارد. از این‌رو شناخت ترکیبات والدینی برتر یکی از مهمترین مراحل در برنامههای اصلاحی تولید بذر هیبرید است. یکی از پارامترهای بسیار مفید در برآورد عملکرد، میزان هتروزیس و یافتن والدینی است که بیشترین هتروزیس در نتاج آنها مشاهده شود. این مطالعه با هدف بررسی میزان هتروزیس تعدادی از هیبریدهای خیار از تیپ تازهخوری از نظر عملکرد کل، اجزای عملکرد و برخی ویژگی‌های کیفی انجام شد تا بهترین ترکیبها برای تولید بذر هیبرید ایرانی خیار از تیپ تازهخوری معرفی گردند. مواد گیاهی مورد استفاده در این مطالعه ۴۵ هیبرید خیار به همراه یک هیبرید تجاری ایرانی به‌نام گیلان دو محصول شرکت وارش برکت گیلان و یک هیبرید وارداتی محصول شرکت PS هلند بودند که در مزرعه پژوهشی دانشگاه لرستان در طی سالهای ۱۳۹۴ - ۱۳۹۳ کاشته شدند. تجزیه واریانس صفات مختلف اختلاف معنیداری را بین تمام ژنوتیپهای مورد آزمایش نشان داد. مقایسه میانگین برای صفات مختلف نشان داد که هیبرید B۱۰ × A۴ دارای بیشترین عملکرد کل و عملکرد بازارپسند است و هیبرید A۰ B۱۲ ×بیشترین عملکرد نوبرانه را دارا بود. بررسی میزان هتروزیس نسبت به والد برتر برای صفات عملکرد کل و عملکرد بازارپسند نشان داد که هیبریدهای B۱۰ × A۱۱ و B۱۰ × A۴ بیشترین هتروزیس نسبت به والد برتر، هتروزیس نسبی و هتروزیس استاندارد را دارا بودند. هیبرید B۱۲ × A۰ و هیبرید× B۱۰ A۱۵ به‌ترتیب بیشترین هتروزیس نسبی و هتروزیس نسبت به والد برتر را به‌ترتیب برای عملکرد نوبرانه و زمان تا ظهور اولین گل ماده دارا بودند. نتایج حاکی از تنوع بالایی بین هیبریدهای مورد بررسی بود که از این تنوع در برنامههای تلاقی به‌منظور تولید ارقامی با صفات مطلوب میتوان استفاده نمود.
