اصغر رحیمی، محمد رضا جهانسوز ، حمید رحیمیان مشهدی،
دوره ۴، شماره ۱۲ - ( تابستان ۱۳۹۳ )
چکیده
به‌منظور بررسی عملکرد، اجزاء عملکرد و خصوصیات کیفی دو گونه دارویی اسفرزه اواتا (Plantago ovata) و اسفرزه پسیلیوم (P.psyllium) در تراکم‌های مختلف و شرایط تنش خشکی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران واقع درکرج در دو سال زراعی ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور‌ها شامل تنش خشکی شدید (قطع کامل آبیاری پس از گلدهی)، تنش متوسط (قطع آبیاری پس از گلدهی همراه با یک آبیاری تکمیلی در مرحله پر شدن دانه) و شاهد بدون تنش و تراکم در سه سطح ۷۰، ۱۰۰و ۱۳۰ بوته در متر مربع برای اسفرزه اواتا و ۴۰، ۷۰ و ۱۰۰ بوته در متر مربع برای گونه اسفرزه پسیلیوم بودند. نتایج تجزیه مرکب دو سال نشان داد که تغییرات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد موسیلاژ، عملکرد موسیلاژ در هکتار، به‌طور معنی‌داری در دو سال آزمایش متفاوت بود. تنش خشکی در هر دو سال به طور معنی‌داری باعث کاهش وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکردموسیلاژ در هکتار شد. تنش خشکی هم‌چنین به‌طور معنی‌داری باعث افزایش درصد موسیلاژ و تورم بذر در هر دو گونه شد. بیشترین عملکرد دانه (۷۶۵ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (۴۰۷۹ کیلوگرم در هکتار) به ترتیب در تراکم‌های متوسط و زیاد دیده شد. در مجموع، نتایج این آرمایش نشان داد که گونه اسفرزه اواتا دارای عملکرد موسیلاژ بالاتری از گونه اسفرزه پسیلیوم می‌باشد و بیشترین عملکرد موسیلاژ در شرایط تنش متوسط و تراکم ۱۰۰ و ۷۰ بوته در متر مربع به ترتیب در دو گونه اسفرزه اواتا و اسفرزه پسیلیوم حاصل می شود.
محسن سعیدی، علی احمدی، کاظم پوستینی، محمدرضا جهانسوز،
دوره ۱۱، شماره ۱ - ( بهار ۱۳۸۶ )
چکیده
رطوبت خاک یکی از عوامل محدود کننده جوانه‌زنی، سبزشدن و استقرار گیاهان زراعی خصوصاً در شرایط دیم و در نهایت شکل‌گیری عملکرد در مناطق خشک و نیمه خشک (مانند ایران) است. در چنین مناطقی انتخاب ارقامی که علاوه بر مقاومت به خشکی در مرحله جوانه‌زنی و سبزشدن، پتانسیل عملکرد بالایی نیز داشته باشند از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار هستند. این بررسی در همین راستا و در سه سطح مزرعه‌ای، گلخانه‌ای و آزمایشگاهی و بر روی ژنوتیپ‌های مختلف گندم با سوابق اصلاحی متفاوت شامل: ارقام اصلاح شده داخلی در اثر عمل انتخاب (امید، سرداری، روشن)، ارقام اصلاح شده داخلی- خارجی در اثر عمل هیبریداسیون (آزادی، فلات، قدس) و چهار لاین(۳-۲/۵۵۹۳، ۳-۵۸۰۶، ۶-۶۴۵۲،۶-۲/۷۰۰۷) انجام شد. براساس نتایج به دست آمده با کاهش پتانسیل اسمزی برخلاف درصد و سرعت جوانه‌زنی، بنیه جوانه‌زنی با سرعت و شیب زیاد در ژنوتیپ‌های مختلف شروع به کاهش نمود. در این شرایط و در پتانسیل اسمزی ۸/۰- مگاپاسکال ژنوتیپ‌های امید، آزادی و ۳-۲/۵۵۹۳ بالاترین و ژنوتیپ‌های سرداری، ۳-۵۸۰۶ و فلات کمترین بنیه جوانه‌زنی را از خود نشان دادند. در پتانسیل اسمزی ۶/۱- مگاپاسکال بنیه جوانه‌زنی همه ژنوتیپ‌های مورد بررسی به‌شدت کاهش یافت و در این سطح پتانسیل اسمزی تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های مختلف از نظر بنیه جوانه‌زنی دیده نشد. در بین صفات مورد مطالعه بنیه جوانه‌زنی بیشترین ضریب هم‌بستگی را با درصد سبزشدن از سطح مزرعه دارا بود و بین سایر خصوصیات جوانه‌زنی با عملکرد در سطح مزرعه ضریب هم‌بستگی معنی‌داری به دست نیامد. نتایج حاصل از مقایسه‌های گروهی نشان دادند که گروه ژنوتیپ‌های اصلاح شده داخلی دارای بنیه جوانه‌زنی بالاتری نسبت به دو گروه دیگر بود ولی تفاوت معنی‌داری بین آنها از نظر سرعت و درصد جوانه‌زنی دیده نشد.
