مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌کارگیری کود نیتروژن در زراعت باعث افزایش توانایی فتوسنتزی و عملکرد محصول می‌شود. به‌همین ‌منظور اثر کود شیمیایی نیتروژن و ریزوبیوم روی توانایی فتوسنتزی و زراعی لوبیا قرمز رقم صیاد، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۴ تکرار در مرکز خدمات جهاد کشاورزی شهرک‌‌المهدی شهرستان‌ ازنا با تیمارهای صفر (شاهد)، ۱۰۰ و ۲۰۰ کیلوگرم ‌در‌ هکتار اوره و ریزوبیوم، ریزوبیوم+۳۰ و ۵۰ کیلوگرم ‌در‌ هکتار اوره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد اثر تیمارهای کودی روی شاخص سطح برگ، میزان، کارایی و سهم فتوسنتز جاری، میزان، کارایی و سهم انتقال مجدد، وزن خشک در مراحل قبل از گل‌دهی و رسیدگی و عملکرد دانه و اجزای آن معنی‌دار بود. مصرف کود شیمیایی و ریزوبیوم مقدار تمام صفات فوق به‌جز سهم فتوسنتز جاری را افزایش داد. بررسی ضرایب همبستگی نشان داد بین عملکرد دانه با میزان، کارایی و سهم فتوسنتز جاری و میزان، کارایی و سهم انتقال مجدد رابطه قوی وجود دارد. درنتیجه می‌توان با مصرف انواع کود نیتروژن علاوه بر افزایش توانایی فتوسنتزی گیاه به عملکرد مطلوب مورد نظر دست یافت.

به‌منظور بررسی اثر آرایش کاشت ‌بر شاخص‌های رشد و عملکرد دانه لوبیا قرمز رقم صیاد، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با آرایش کرت‌های یک‌بار خردشده با ۴ تکرار در مرکز خدمات جهادکشاورزی شهرک‌‌المهدی شهرستان ازنا اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه فواصل ردیف ۲۰، ۳۰ و ۴۵ سانتی‌متر و فاکتور فرعی شامل سه تراکم‌ ۴۰، ۵۰ و ۶۰ بوته در مترمربع انتخاب شد. نتایج نشان داد با کاهش فاصله ردیف، پوشش گیاهی زودتر تکمیل شد، تجمع ماده خشک، LAI و CGR در دوره‌های مختلف رشد و عملکرد دانه افزایش یافت. اما تغییر فاصله ردیف کاشت تأثیر معنی‌داری بر RGR و NAR در دورهای مختلف نداشت. با افزایش تراکم بوته در مترمربع تجمع ماده خشک،   LAIو CGR در دوره‌های مختلف رشد، RGR و NAR در دوره زایشی و عملکرد دانه افزایش یافت. اما تراکم بوته بر پوشش گیاهی، RGR و NAR در دوره رویشی و حداکثر NAR اثر معنی‌داری نداشت. اثر برهم¬کنش عوامل آزمایشی تنها بر وزن خشک طی دوره رویشی، CGR در دوره رویشی و حداکثر آن و RGR دوره زایشی معنی‌دار بود. روند تغییرات تمام شاخص‌های رشد اندازه‌گیری شده مشابه بود. با توجه به افزایش اکثر صفات در فاصله ردیف کاشت ۲۰ سانتی‌متر و تراکم ۶۰ بوته در مترمربع، تحت شرایط مشابه این نوع آرایش کاشت قابل توصیه است.

ترکیب وجین و تراکم بوته استراتژی مهمی برای مدیریت علف‌های هرز و افزایش عملکرد است. بدین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز خدمات کشاورزی شهرک‌المهدی شهرستان ازنا به اجرا درآمد. عامل وجین شامل عدم وجین، وجین در ۱۴، ۲۸، ۴۲ و ۵۶ روز بعد از سبزشدن و وجین کامل طی دوره رشد و عامل تراکم ۴۰ و ۵۰ بوته در مترمربع لوبیا قرمز رقم صیاد بود. اثر عوامل آزمایش بر همه صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار بود. در بین تیمارهای وجین بعد از وجین کامل مطلوب‌ترین مقدار صفات اندازه‌گیری شده به‌جز دانه در غلاف و شاخص برداشت در وجین ۲۸ روز بعد از سبزشدن حاصل شد. افزایش تراکم بوته باعث افزایش ارتفاع بوته، ماده خشک، وزن ۱۰۰ دانه، دانه در مترمربع و عملکرد دانه شد. با افزایش تراکم ارتفاع بوته، ماده خشک، دانه در مترمربع و عملکرد دانه افزایش و بقیه صفات کاهش یافت. برهم‌کنش تراکم بوته و زمان وجین بر شاخه فرعی در بوته، تعداد دانه در مترمربع و عملکرد دانه معنی‌دار بود و بر سایر صفات اثر معنی‌داری نداشت. بیشترین شاخه فرعی در بوته (به‌میزان ۷۹/ ۴ عدد) در وجین ۲۸ روز بعد از سبزشدن و تراکم ۴۰ بوته، بیشترین دانه در مترمربع (به‌میزان ۱۸۱۴ عدد) و عملکرد دانه (به‌میزان ۳۸۶۹ کیلوگرم در هکتار) در ۲۸ روز بعد از سبزشدن و تراکم ۵۰ بوته به‌دست آمد. نتایج نهایی نشان داد با ترکیب وجین در ۲۸ روز بعد از سبزشدن و تراکم ۵۰ بوته در مترمربع می‌توان به ۸۲ درصدی عملکرد دانه قابل‌دستیابی در وجین کامل رسید و به سودمندی و بهره‌وری مناسب از کشت لوبیا قرمز دست‌یافت.