مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GEI) و پایداری عملکرد دانه لاین‌های باقلا، ۱۵ لاین امید‌‌بخش باقلا، به‌همراه چهار رقم برکت، سرازیری، بلوچی و زرشکی (به‌‌عنوان شاهد)، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در چهار ایستگاه تحقیقاتی (گرگان، دزفول، بروجرد و ایرانشهر) به‌مدت دو سال زراعی (۹۵-۱۳۹۴ و ۹۶-۱۳۹۵) مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد، اثر مکان، اثر سال، اثر متقابل مکان × سال، اثر ژنوتیپ، اثر متقابل ژنوتیپ × سال، اثر متقابل ژنوتیپ × مکان و اثر متقابل ژنوتیپ × سال × مکان بر عملکرد دانه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. پایداری عملکرد دانه ۱۹ ژنوتیپ، با استفاده از روش GGE- Biplot در هشت محیط بررسی شد. بر اساس مدل اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GEI)، دو مؤلفه اول در مجموع ۹۱/۵ درصد از تغییرات اثر متقابل را توجیه کردند. بر اساس نمودار چندضلعی سه محیط کلان و ژنوتیپ‌های سازگار هر محیط شد: گرگان (شامل لاین(G۱۵، بروجرد- ایرانشهر (شامل لاین G۳) و ایرانشهر (شامل لاین (G۱۹) شد. لاین‌های G۱۵، G۷ و G۱۳ به‌ترتیب با عملکرد ۳۴۳۹، ۳۱۲۸ و ۳۰۹۴ کیلوگرم در هکتار بالاترین میانگین و پایداری عملکرد دانه را داشتند. بر اساس تجزیه و تحلیل GEI و GGE-Biplot، محیط‌های آزمایش گرگان و بروجرد از قدرت تفکیک خوبی برخوردار بودند. درنهایت لاین‌های G۱۲، G۱۴ و G۱۵ با دارا بودن عملکرد و پایداری عملکرد وسیع پس از انجام بررسی‌های آنفارم می‌توانند به‌عنوان ارقام برتر باقلا معرفی شوند.