مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

باکتری­های محرک رشد گیاهی به‌عنوان یکی از راه‌های بهبود رشد گیاه محسوب می‌شوند. اطلاعات ناچیزی در ارتباط با امکان استفاده از این موجودات در تحقیقات ریزازدیادی درون‌شیشه‌ای گیاهان موجود است. هدف از این تحقیق بررسی اثرات باکتری محرک رشد گیاهی و سطوح هورمون بر روی تکثیر گیاه پپرومیا از طریق کشت بافت بود. آزمایش به‌صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتور باکتری محرک رشد شامل سطوح: شاهد (بدون باکتری)، Azospirillum lipoferum وPseudomonas fluorescent و فاکتور هورمون شامل: بدون هورمون، سطح هورمون برابر با ۵/۱ میلی‌گرم در لیتر IAA و ۱ میلی‌گرم در لیتر ۲ip و مقدار هورمون دو برابر غلظت قبلی بودند. قبل از کشت، سوسپانسیون باکتری‌ها، بر روی محیط کشت و زیر ریزنمونه تلقیح شد. نتایج نشان داد اثر متقابل هورمون و باکتری بر کل طول ریشه و میانگین طول ریشه معنی‌دار بود. تیمار Azospirillum بدون باکتری دارای بیشترین طول ریشه بود. در دو هفته اول، اثر اصلی باکتری بر طول ساقه و تعداد برگ معنی‌دار بود. تلقیح ریزنمونه‌ها با هر دو باکتری نسبت به شاهد باعث افزایش معنی‌دار طول متوسط شاخه­های باززا شده گردید. افزایش طول ساقه در تیمارهای باکتری نسبت به شاهد در حدود ۵/۱ برابر بود. استفاده هم‌زمان از باکتری و هورمون باعث کاهش تعداد برگ شد. در کل نتایج نشان داد تلقیح ریزنمونه‌ها با باکتری، اثرات یکسانی بر صفات مختلف نداشت و اثرات مثبت باکتری بیشتر در ارتباط با خصوصیات ریشه بود.

اطلاعات علمی کافی در زمینه گندم‌های پوشینه‌دار موجود نیست، لذا در مطالعه حاضر تغییرات محتوای کارتنوئید، فعالیت آنزیم­های آنتی‌اکسیدان، غلظت مالون­دآلدئید، پایداری غشاء و عملکرد دانه یک ژنوتیپ از گندم­های تتراپلوئید پوشینه­دار (به‌نام جونقان) در مقایسه با یک ژنوتیپ از گندم­های دوروم (به‌نام یاواروس) در پاسخ به تیمار آب شور و باکتری محرک رشد به‌صورت آزمایش کرت­های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی ۱۳۹۲ - ۱۳۹۱ در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان مورد بررسی قرار گرفت. سه سطح شوری آب (۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی­مولار نمک طعام) به‌عنوان فاکتور اصلی و دو ژنوتیپ و چهار سطح سویه باکتری محرک رشد (شاهد، ۵۵۰، ۵۷ و (UW۳ به‌عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. شوری منجر به کاهش معنی­دار عملکرد دانه (نزدیک به ۳۰ درصد)، فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدانی کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز و محتوای کارتنوئید شد، هم‌چنین شوری سبب کاهش پایداری غشاء و افزایش غلظت مالون­دآلدئید شد که نشان‌دهنده­ تخریب غشاء سلولی است. سویه­های باکتری تأثیر متفاوتی بر صفات مذکور داشتند. سویه ۵۵۰ منجر به افزایش ۴۴ درصدی عملکرد دانه در شرایط غیر شور و سویه UW۳ منجر به افزایش ۲۴ درصدی عملکرد دانه در سطح ۲۰۰ میلی­مولار شوری شد. باکتری­های محرک رشد منجر به افزایش پایداری غشاء در شرایط شور شدند. به‌طورکلی به نظر می­رسد نوع تأثیر باکتری­های محرک رشد بر گندم های تتراپلوئید به ژنوتیپ، میزان شوری و سویه باکتری بستگی دارد. ژنوتیپ پوشینه­دار جونقان از نظر صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه و عملکرد دانه ضعیف­تر از ژنوتیپ یاواروس بود، ولی درصد کاهش عملکرد دانه آن در اثر شوری تفاوت معنی­داری با ژنوتیپ یاواروس نداشت. 

به‌منظور بررسی اثر باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه‌ای، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایذه اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل چهار سویه از باکتری‌های محرک رشد گیاه شامل سودوموناس فلورسنت ۱۶۹ (B۱)، سودوموناس فلورسنت ۷۹ (B۲)، سودوموناس پوتیدا ۱۰۸ (B۳)، سودوموناس پوتیدا ۱۵۹ (B۴) و بدون باکتری (شاهد، B۵) با دو هیبرید ذرت سینگل گراس ۷۰۴ (A۱) و بولسون (A۲) بودند. باکتری‌ها از مؤسسه آب و خاک کرج تهیه گردید. قبل از کاشت بذور ذرت به مایع تلقیح آغشته شدند. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، تعداد برگ در بوته و تعداد برگ بالای بلال، عملکرد علوفه، درصد کل ماده خشک و درصد ماده خشک قابل هضم (DMD) برگ، ساقه و بلال پروتئین خام (CP) برگ، ساقه، بلال و درصد دیواره سلولی منهای همی‌سلولز (ADF) برگ، ساقه و بلال بودند. نتایج نشان داد که هیبرید، باکتری و اثرات متقابل این دو تأثیر معنی‌داری بر تمامی صفات داشتند. به‌نحوی‌که هیبرید بولسون ارتفاع بوته، تعداد برگ بوته، تعداد برگ بالای بلال، عملکرد علوفه، ماده خشک کل، درصد ماده خشک قابل هضم ساقه بالاتری به خود اختصاص داده و درصد ماده خشک قابل هضم برگ و بلال، پروتئین خام برگ، ساقه و درصد دیواره سلولی منهای همی‌سلولز برگ، ساقه و بلال در رقم سینگل کراس ۷۰۴ بیشتر بود. ارتفاع ساقه، تعداد برگ بوته، تعداد برگ بالای بلال، عملکرد علوفه، ماده خشک کل و درصد ماده خشک قابل هضم ساقه و بلال در سویه‌های باکتری سودوموناس نسبت به سویه‌های باکتری پوتیدا بیشتر بود. تلفیق باکتری‌های محرک رشد در تمامی صفات دارای مقدار بیشتری نسبت به شاهد بودند. نتایج این پژوهش نشان داد، باکتری‌های محرک رشد گیاه باعث افزایش عملکرد، اجزای عملکرد و کیفیت علوفه گردیده است و هیبرید بولسون نیز ظاهراً در مقایسه با هیبرید ۷۰۴ تطابق بیشتری با شرایط منطقه دارد، که نیاز به مطالعات مزرعه­ای بیشتر دارد.