برای ارزیابی تنوع ژنتیکی و ارتباط بین صفات مختلف با عملکرد اقتصادی در هفت رقم نخود زراعی، آزمایشی با آرایش طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط نرمال رطوبتی و شرایط دیم در سال زراعی ۰۲-۱۴۰۱ در شرایط مزرعه به مرحله اجرا درآمد. نتایج تجزیه و تحلیل واریانس در شرایط آبیاری تکمیلی نشان داد که تنوع بین ارقام مختلف از حیث صفات تعداد دانه در بوته، تعداد نیام در بوته، عملکرد دانه، وزن ۱۰۰ دانه و شاخص برداشت، زیست توده و شاخص کلروفیل اسپد در زمان نیام دهی در سطح آماری ۱ درصد (P≤۰/۰۱ ) معنی دار بود و در شرایط تنش رطوبتی، صفات تعداد دانه در بوته، تعداد نیام در بوته، عملکرد دانه تک بوته با نیام، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد دانه، زیست توده، شاخص کلروفیل اسپد در زمان نیام دهی و شاخص برداشت در سطح آماری ۱ درصد(P≤۰/۰۱ ) معنی دار بودند. در تجزیه همبستگی صفات مورد مطالعه در ارقام نخود زراعی در شرایط آبیاری تکمیلی، صفات تعداد دانه در بوته با صفات تعداد نیام در بوته، عملکرد دانه تک بوته بدون نیام و عملکرد دانه تک بوته با نیام همبستگی مثبت و معنی داری داشتند. در شرایط دیم صفات تعداد دانه در بوته با صفات تعداد نیام در بوته، عملکرد دانه تک بوته بدون نیام و عملکرد دانه تک بوته با نیام همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده شد. در مجموع ارقام یادگار، کسری و عادل به ترتیب بیشترین عملکرد را از خود بروز دادند که قابل بررسی بیشتر برای کشت در منطقه مورد تحقیق هستند.
