محمد لغوی، احمد ملاصادقی،
دوره ۶، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۸۱ )
چکیده
بازده کششی دو نوع تراکتور میان قدرت متداول در ایران، یعنی تراکتورهای مسی فرگوسن ۲۸۵ و یونیورسال ۶۵۰ در عملیات شخم توسط گاوآهن برگردان‌دار ارزیابی و مقایسه گردید. آزمون مزرعه‌ای در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز به صورت فاکتوریل در چارچوب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، در مزرعه‌ای با بافت خاک لوم‌رسی‌شنی و میانگین رطوبت ۱۸ درصد در عمق صفر تا ۳۰ سانتی‌متری انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سه نوع یا وضعیت تراکتور (یونیورسال ۶۵۰، مسی فرگوسن ۲۸۵ بدون سنگین‌سازی چرخ‌ها و مسی فرگوسن ۲۸۵ با سنگین کردن چرخ‌ها توسط آب نمک) و سه سطح عمق شخم سطحی (۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر)، متوسط (۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر) و عمیق (۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر) بود. سرعت اجرای شخم در کلیه تیمارها در حدود چهار کیلومتر در ساعت ثابت نگه داشته شد. پارامترهای مورد اندازه‌گیری و مقایسه شامل نیروی کشش مال‌بندی، مقاومت کششی، درصد لغزش چرخ‌های محرک و بازده کششی تراکتور بود.
نتایج نشان داد که عمده‌ترین اختلاف بین سه نوع یا وضعیت تراکتورها مربوط به لغزش چرخ‌های محرک است، به طوری که میانگین درصد لغزش در سه سطح شخم در مورد تراکتور یونیورسال ۶۵۰ کمترین (۶/۱۲%) و در تراکتور مسی فرگوسن ۲۸۵ بدون سنگین‌سازی چرخ‌ها بیشترین (۲۷%) بود، که با سنگین‌سازی چرخ‌های محرک به ۷/۱۷ درصد کاهش یافت. هم‌چنین، در حالی که افزایش درصد لغزش تراکتور یونیورسال ۶۵۰ با افزایش عمق شخم شدید نبود (۷/۹% به ۵/۱۶%)، تراکتور مسی فرگوسن ۲۸۵ سنگین‌سازی نشده شدیدترین تغییرات را نشان داد (۱۱% به ۴۸%). تجزیه و تحلیل آماری بازده کششی تیمارها نشان داد که تغییر معنی‌داری در بازده کششی تراکتور یونیورسال ۶۵۰ با افزایش عمق شخم حاصل نگردید، و با میانگین بازده ۸/۷۳% دارای عملکرد مطلوبی بود، در حالی که بازده کششی تراکتور مسی فرگوسن ۲۸۵ سنگین‌سازی نشده، که در شرایط شخم سطحی بیش از ۷۵% بود، با افزایش عمق شخم به ۴۶% کاهش یافت. سنگین‌سازی چرخ‌های محرک تراکتور مسی فرگوسن ۲۸۵ روند نزولی بازده کششی را با افزایش عمق به طور چشم‌گیری بهبود بخشید، و حداقل آن را به حدود ۶۳% ارتقا داد. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که تراکتور مسی فرگوسن ۲۸۵، چنانچه سنگین‌سازی نگردد، تنها در انجام عملیات خاک‌ورزی سطحی بازده مطلوب دارد، و برای شخم متوسط و عمیق باید از تراکتور یونیورسال ۶۵۰ و یا مسی فرگوسن ۲۸۵ سنگین شده استفاده نمود.
