مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

تجمع نیتروژن در اندام‌های رویشی و انتقال مجدد آن به دانه، فرایندهای مهمی هستند که تعیین کننده عملکرد و کیفیت گندم هستند. به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی در دو سطح دیم و آبیاری در مرحله آبستنی و مصرف کود نیتروژن در سه سطح (۵۰ کیلوگرم نیتروژن، ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن و ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن + محلولپاشی ۲۰ کیلوگرم نیتروژن در مرحله سنبله رفتن) روی پاسخ‌های فیزیولوژیک و انتقال مجدد نیتروژن سه رقم گندم (سرداری، آذر ۲ و ریژاو) آزمایشی در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار کلروفیل a، کلروفیل b، محتوای پرولین و گلیسین بتائین برگ، و کاهش نشت الکترولیت غشا لیپیدی شد. آبیاری تکمیلی همچنین محتوای نیتروژن برگ، کاه سنبله و نیتروژن کل در مرحله گلدهی را افزایش داد. رقم ریژاو بیشترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن برگ و کمترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن کل را داشت. تیمار کودی N۱ کمترین میزان کلروفیل a و b، محتوای پرولین و گلیسین بتائین برگ، محتوای نیتروژن برگ، ساقه، کاه سنبله و نیتروژن کل در هر دو مرحله گلدهی و رسیدگی را به‌خود اختصاص داد. انتقال مجدد نیتروژن تحت تأثیر آبیاری تکمیلی و مقادیر مختلف نیتروژن قرار گرفت. به‌نظر می‌رسد آبیاری تکمیلی در مرحله آبستنی منجر به افزایش نیتروژن در اندام‌های رویشی می‌شود که در مرحله پرشدن دانه در طی فرایند انتقال مجدد به دانه منتقل می‌شود.

به‌منظور بررسی اثر کود نیتروژن و تراکم بوته بر ویژگی‌های زراعی برنج رقم طارم هاشمی، آزمایشی به‌صورت طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار طی سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ در مزرعه‌ای شخصی واقع در شهرستان ساری اجرا شد. مطالعه حاضر با یک تیمار آزمایشی و در ۱۰ سطح اجرا شد که از T۱ تا T۱۰ نامگذاری شدند. هر سطح تیماری از تلفیق تراکم بوته (کپه در مترمربع) و تقسیط کود نیتروژن تشکیل شد. T۱: ۲۰ کپه + (۵۰ درصد بعد از نشاکاری + ۵۰ درصد ابتدای پنجه¬دهی)، T۲: ۲۰ کپه + (۳۳/۳ درصد بعد از نشاکاری + ۳۳/۳ درصد ابتدای پنجه¬دهی + ۳۳/۳ درصد آغازش خوشه)، T۳: ۲۰ کپه + (۴۰ درصد بعد از نشاکاری + ۴۰ درصد ابتدای پنجه¬دهی + ۲۰ درصد پایان ظهور خوشه)، T۴: ۲۰ کپه + (۳۳/۳ درصد بعد از نشاکاری + ۳۳/۳ درصد آغازش خوشه + ۳۳/۳ درصد پایان ظهور خوشه) به¬عنوان شاهد، T۵: ۳۰ کپه + (۳۳/۳ درصد بعد از نشاکاری + ۳۳/۳ درصد ابتدای پنجه¬دهی + ۳۳/۳ درصد آغازش خوشه)، T۶: ۳۰ کپه + (۴۰ درصد بعد از نشاکاری + ۴۰ درصد ابتدای پنجه¬دهی + ۲۰ درصد پایان ظهور خوشه)، T۷: ۳۰ کپه + (۳۳/۳ درصد بعد از نشاکاری + ۳۳/۳ درصد آغازش خوشه + ۳۳/۳ درصد پایان ظهور خوشه)، T۸: ۳۰ کپه + (۲۵ درصد بعد از نشاکاری + ۲۵ درصد ابتدای پنجه¬دهی + ۲۵ درصد آغازش خوشه + ۲۵ درصد پایان ظهور خوشه)، T۹: ۴۰ کپه + (۳۳/۳ درصد بعد از نشاکاری + ۳۳/۳ درصد آغازش خوشه + ۳۳/۳ درصد پایان ظهور خوشه) و T۱۰: ۴۰ کپه + (۴۰ درصد بعد از نشاکاری + ۴۰ درصد آغازش خوشه + ۲۰ درصد پایان ظهور خوشه). نتایج نشان دادند که اثر سال بر عملکرد دانه معنی‌دار نشد. اما محتوای نیتروژن دانه با اختلافی معادل ۰/۱۸ درصد در سال دوم کمتر شد. حداکثر تعداد کل پنجه در کپه (۱۸/۶ پنجه)، طول خوشه (۲۵/۰ سانتی‌متر) و شاخص برداشت (۴۰/۹ درصد) به‌ترتیب تحت تیمارهای T۱، T۲ و T۳ به‌دست آمدند. عملکرد دانه تحت تأثیر تیمار آزمایشی معنی‌دار نشد، با این‌حال حداکثر مقدار آن (۶۸۶۵ کیلوگرم در هکتار) به‌موجب افزایش تعداد خوشه در مترمربع (۵۱۰ خوشه)، برای تیمار T۹ حاصل شد که افزایشی معادل ۱۹/۰ درصد را در مقایسه با تیمار شاهد (T۴) نشان داد. پیشنهاد می‌شود جهت دستیابی به حداکثر عملکرد دانه در شمال ایران، تراکم ۴۰ کپه در مترمربع با تقسیط نیتروژن به‌روش ۳۳/۳ درصد بعد از نشاکاری + ۳/۳۳ درصد آغازش خوشه + ۳۳/۳ درصد پایان ظهور خوشه (T۹) درنظر گرفته شود.