TY - JOUR T1 - Evaluation of Some Field-Grown Tomato Hybrids Using Multivariate Statistical Methods for Breeding Programs TT - ارزیابی برخی ارقام هیبرید گوجه‌فرنگی فضای باز با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره برای اجرای برنامه‌های به‌نژادی JF - JCPP JO - JCPP VL - 10 IS - 4 UR - http://jcpp.iut.ac.ir/article-1-2901-fa.html Y1 - 2021 SP - 139 EP - 151 KW - Single Plant Selection KW - Genetic Advance Percentage KW - Multivariate Index KW - Indirect Selection KW - Heritability KW - Heatmap N2 - گوجه‌فرنگی (.Solanum lycopersicum L) یکی از گیاهان مهم خانواده سولاناسه است که در بیشتر مناطق جهان کشت می‌شود. شناسایی بهترین هیبریدهای موجود در کشور برای استفاده از آنها می‌تواند راه را برای برنامه‌های به‌نژادی هموار کند. به‌منظور شناسایی بهترین ارقام هیبرید گوجه‌فرنگی از نظر برخی ویژگی‌های عملکردی و کیفیتی مربوط به میوه و معرفی آنها برای انجام پروژه‌های به‌نژادی، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در تهران در سال 1396 روی 20 رقم هیبرید تجاری در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در این تحقیق ویژگی‌های تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا شروع میوه‌دهی، ارتفاع بوته، تعداد شاخه‌های اولیه، تعداد خوشه‌های اولیه، تعداد میوه در بوته، عملکرد میوه هر بوته، شاخص کلروفیل برگ، میزان اسیدیته آب میوه، میزان هدایت الکتریکی آب میوه، میزان شوری آب میوه، میزان مواد جامد محلول، درصد بریکس و محتوای لیکوپن میوه مورد ارزیابی قرار گرفتند. هیبریدها با دو روش تحلیل خوشه‌ای به‌همراه نقشه گرافیکی هیت‌مپ و روند تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy Process; AHP) به‌عنوان یک شاخص چندمتغیره با هم مقایسه شدند. از بین چهارده ویژگی مورد بررسی، چهار ویژگی تعداد روز تا گلدهی، شاخص کلروفیل برگ، میزان هدایت الکتریکی آب میوه و میزان شوری آب میوه به‌دلیل داشتن وراثت‌پذیری کم و همبستگی پایین فنوتیپی و ژنتیکی با عملکرد میوه حذف شده و سایر ویژگی‌ها به‌روش‌های چندمتغیره مورد ارزیابی قرار گرفتند. هیبریدهای های‌پیل 108 و کویینتی به‌ترتیب در ویژگی محتوای لیکوپن میوه و عملکرد میوه از دیگر هیبریدها برتر بودند و همچنین این دو هیبرید دارای اسیدیته آب میوه مناسب برای فرآوری در صنایع غذایی بودند. هیبریدهای کویینتی، آدورا، برلینا و های‌پیل 108 به‌دلیل دارا بودن بیشترین مقادیر AHP و بیشترین فاصله‌های ژنتیکی، برای کشت در مناطقی با شرایط اقلیمی تقریباً مشابه با محل اجرای آزمایش و همچنین تشکیل جمعیت اصلاحی نسل بعد مناسب‌ترین ارقام بودند. این هیبریدها نه‌تنها در عملکرد میوه، بلکه در همه ویژگی‌ها به‌طور متوسط برتر از هیبریدهای دیگر بودند. M3 10.47176/jcpp.10.4.33633 ER -