مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌منظور بررسی واکنش ارقام بومی خربزه ایرانی به تنش شوری آزمایشی گلدانی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. چهار سطح شوری به میزان صفر (شاهد)،6/6، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر NaCl روی 14 رقم خربزه بومی ایرانی شامل: درگزی، خاتونی، عباس شوری، چاه پالیز، زرد ایوانکی، گرگاب، گنگی، صادراتی، دستگرد، سبز اصفهان، جلالی، قصری مشهدی، سوسکی و خاقانی به‌همراه دو هیبرید وارداتی آناناسی و دیاموند اعمال شد. با افزایش سطوح شوری به 6/6، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر شاخص نشت الکترولیتی و غلظت یون‌های سدیم در تمام ژنوتیپ‌ها افزایش یافت ولی بیشترین میزان افزایش این دو شاخص (به‌ترتیب 45/35 و 64/48 درصد) در رقم گنگی نسبت به شاهد مشاهده شد. فلورسانس کلروفیل در اثر تنش شوری 21/95 درصد در رقم درگزی نسبت به شاهد افزایش نشان داد. شاخص سبزینگی، غلظت یون پتاسیم برگ، نسبت پتاسیم به سدیم، وزن‌تر اندام هوایی و وزن خشک ‌ریشه به‌ترتیب 52/31، 49/74، 82/19، 75/45 و 76 درصد در گیاهان شوری دیده رقم گنگی نسبت به شاهد کاهش نشان داد. از طرفی محتوای نسبی آب برگ 62/41 درصد و وزن ‌تر ریشه 60/36 درصد در رقم زرد ایوانکی تحت شرایط تنش شوری، نسبت به شاهد کاهش نشان داد. تجزیه خوشه‌ای، ارقام را در سه گروه طبقه‌بندی کرد. ارقام سبز اصفهان، آناناسی، سوسکی و دیاموند به‌عنوان ارقام متحمل به شوری انتخاب شدند و به نظر می‌رسد بتوان از آنها به‌عنوان رقم‌های حاوی ژن‌های متحمل به شوری برای ایجاد ارقام اصلاح‌شده جدید که تحمل به شوری بالایی دارند، استفاده کرد. در نقطه مقابل ارقام درگزی، زرد ایوانکی و گنگی به‌عنوان حساس‌ترین رقم‌ها در برابر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم تشخیص داده شدند.