مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

Mendeley  

Zotero  

Dolatmand shahri N, Modarres-Sanavy S, Mirjalili M H, Mokhtassi-Bidgoli A. Investigating the Role of Mycorrhizal Fungi and Phosphorus in Improving Gas Exchange and Increasing Fruit Weight of Bitter Melon (Momordica charantia) under Different Irrigation Stresses. Journal of Crop Production and Processing 2025; 15 (3) :21-43
URL: http://jcpp.iut.ac.ir/article-1-3357-fa.html

تنش خشکی با اختلال در فتوسنتز و تعادل آبی، رشد گیاه را کاهش می‌دهد، اما قارچ‌های مایکوریزا با افزایش تحمل گیاه، اثرهای نامطلوب کم‌آبی را کاهش می‌دهند. در این راستا، آزمایشی بر گیاه خیار تلخ (Momordica charantia) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به‌صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1400 انجام شد. عوامل آزمایش شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری مطلوب، کم‌آبیاری متوسط و شدید) در کرت‌های اصلی و ترکیب فاکتوریل دو گونه قارچFunneliformis mosseae  وRhizophagus intraradices  همراه با شاهد (عدم قارچ) و کود فسفر (با و بدون فسفر) در کرت‌های فرعی بودند. نتایج نشان داد با کاهش آبیاری تا سطح کم‌آبیاری شدید، وزن میوه، پارامترهای تبادل گازی (سرعت فتوسنتز خالص، هدایت روزنه‌ای، تعرق، غلظت CO2 زیرروزنه‌ای)، کارایی مصرف آب و کلروفیل کل به‌طور معنی‌داری کاهش و نشت الکترولیت، کاروتنوئید، آنتوسیانین و کاتالاز افزایش داشتند. نتایج نشان داد تلقیح دو گونه قارچ مایکوریزا و کود فسفر در رژیم‌های مختلف آبیاری با افزایش فعالیت‌ آنزیم‌ کاتالاز و کاهش نشت الکترولیت، از دستگاه فتوسنتزی در برابر تنش اکسیداتیو ناشی از کم‌آبیاری محافظت کرده که به افزایش کلروفیل و وزن میوه منجر شد. بیشترین وزن میوه در بوته‌هایی تحت تلقیح با دو گونه قارچ مایکوریزا و کاربرد فسفر در شرایط آبیاری مطلوب مشاهده شد. همبستگی مثبت بین وزن میوه و پارامترهای تبادل گاز نشان‌دهنده ارتباط مستقیم این پارامترها با بهبود عملکرد است. طبق نتایج کلی، اگرچه تاثیر ترکیب فسفر و مایکوریزا بر تبادلات گازی محدود بود، اما به‌دلیل بهبود کلروفیل کل و افزایش وزن میوه، این ترکیب می‌تواند راهکاری موثر برای تقویت مقاومت به خشکی و افزایش عملکرد خیار تلخ پیشنهاد شود.