مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

درک مکانیسم­های فیزیولوژیکی تحمل به شوری به منظور انتخاب صفات مطلوب در ژنوتیپ­های مختلف گندم در برنامه ­های اصلاحی ضروری است. سه رقم گندم نان متفاوت از نظر تحمل به شوری جهت ارزیابی توزیع یونی و واکنش­های رشدی تحت شرایط شوری مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی توزیع یونی در گیاه، غلظت یون­های سدیم و پتاسیم و همچنین نسبت پتاسیم به سدیم در بافت­های مختلف گیاه شامل ریشه، پهنک برگ سوم، غلاف برگ پرچم و پهنک برگ پرچم در آزمایشی گلخانه­ای به صورت فاکتوریل بر پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شد. زمانی که برگ چهارم به حداکثر سطح خود رسیده بود، چهار سطح شوری صفر، 50، 100 و 150 میلی­مولار کلرید سدیم به عنوان تیمار شوری اعمال گردید. شوری 150 میلی­مولار اثر مشابهی بر ماده خشک اندام هوایی در هر سه رقم داشت. ماده خشک ریشه با افزایش شوری در همه ارقام کاهش پیدا کرد و در رقم حساس (تجن) در شوری 150 میلی­مولار این کاهش بیشتر بود. اختلاف معنی­داری بین جذب سدیم توسط ریشه ارقام مختلف مشاهده نگردید. غلظت سدیم از ریشه به سمت بافت هوایی کاهش یافت و تحمل به شوری در ارقام گندم با تجمع مقادیر پایینی از یون سدیم در برگ­ها همراه بود. تفاوت عمده بین ارقام متحمل (ارگ و مهدوی) و حساس در انتقال سدیم به برگ­های جوان بدلیل میزان کمتر انتقال سدیم از ریشه به اندام هوایی در رقم ارگ و نیز ظرفیت نگهداری و ممانعت از انتقال سدیم توسط غلاف در ورود این یون به پهنک برگ پرچم در رقم مهدوی بود. ارقام متحمل به شوری نسبت بالایی از پتاسیم به سدیم را در پهنک برگ پرچم نسبت به رقم حساس داشتند. احتمالا کاهش انتقال سدیم از ریشه به اندام هوایی و نگهداری آن در غلاف برگ بویژه در برگ پرچم از صفاتی است که کنترل کننده میزان سدیم در پهنک برگ بوده و به نظر می­رسد که از مهمترین مکانیسم­های درگیر در بهبود تحمل به شوری در ارقام متحمل باشد.