مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌منظور بررسی پاسخ هفت ژنوتیپ برنج (خزر، SA13، دیلم، سنگ‌جو، سپیدرود، لاین 831 و T5)، به سطوح مختلف شوری آب آبیاری و تعیین شاخص‌های تحمل آنها به شوری، آزمایشی به‌صورت گلدانی زیر باران‌گیر با آرایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار و پنج سطح شوری (1، 2، 4، 6 و 8 دسی‌زیمنس بر متر) در مؤسسه تحقیقات برنج کشور – رشت در سال 1390 اجرا شد. با استفاده از داده‌های عملکرد دانه در دو محیط با تنش شوری (8 دسی‌زیمنس بر متر) و بدون تنش (1 دسی‌زیمنس بر متر)، شاخص‌ حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، میانگین بهره‌وری تولید (MP)، میانگین هندسی قابلیت تولید (GMP)، میانگین ‌هارمونیک (HM)، شاخص‌ تحمل به تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) محاسبه و میزان همبستگی آنها با عملکرد دانه برآورد شد. نتایج نشان داد که شاخص‌های تحمل و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های مورد مطالعه، تفاوت بسیار معنی‌داری با یکدیگر داشتند. در بین شاخص‌های مورد استفاده، STI و MP توانایی بهتری در شناسایی ژنوتیپ‌های برنج متحمل به شوری داشتند. در این آزمایش، بیشترین عملکرد بوته در هر دو شرایط بدون تنش و تنش (به‌ترتیب 71/19 و 69/10 گرم)، مربوط به لاین T5 بود. کمترین عملکرد بوته در شرایط بدون تنش مربوط به رقم­های سنگ­جو (42/12 گرم) و دیلم (84/11 گرم) بود. در شرایط تنش، کمترین عملکرد در رقم خزر (29/4 گرم) دیده شد. بیشترین درصد کاهش عملکرد با افزایش شوری مربوط به رقم خزر (49/69 درصد) و کمترین آن مربوط به رقم سنگ‌جو (48/31 درصد) بود. در کل، می‌توان لاین‌های T5 و 831 و رقم­های سپیدرود و سنگ­جو را به‌عنوان ژنوتیپ­های احتمالاً برتر در هر دو شرایط شور و غیر شور برای آزمایش‌های بعدی در نظر گرفت.