مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

یکی از گونه­های وحشی تتراپلوئید ( 2n = 4x = 28, CCDD) خویشاوند گندم cylindrica Aegilops می­باشد که به‌عنوان مخزن بالقوه حاوی ژن­های باارزش از جمله تحمل تنش­های زنده و غیر زنده برای اصلاح گندم محسوب می­گردد. در این مطالعه تنوع ژنتیکی 66 ژنوتیپ cylindrica Ae. جمع­آوری شده از مناطق غربی و شمال‌ غربی ایران با استفاده از صفات مورفولوژیک کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که صفت طول پوشینه (لما) در بین صفات کمی دارای بیشترین تنوع و صفت رنگ گلوم در بین صفات کیفی دارای بیشترین چند شکلی بوده­اند. تجزیه به مؤلفه­های اصلی منجر به شناسایی 6 مؤلفه شد که مؤلفه اول به‌تنهایی 3/30 درصد واریانس کل را توجیه کرد و درآن صفات رنگ برگ پرچم و پرزداری برگ پرچم بیشترین سهم را داشتند. بنابراین مؤلفه اول به‌عنوان مؤلفه برگ پرچم نامگذاری شد. مؤلفه­های دوم و سوم به‌ترتیب 1/18 و 2/15 درصد تغییرات را توجیه کردند و به‌عنوان مؤلفه­های پوشینه و فنولوژی شناخته شدند. با توجیه تجزیه خوشه­ای، نمونه­های مورد مطالعه را در 3 گروه، گروه­بندی کرد که ژنوتیپ­های مربوط به مناطق غرب کشور در یک گروه و نمونه­های مناطق شمال‌‌ غرب در دو گروه جداگانه قرار گرفتند. براساس نتایج مطالعه حاضر می­توان چنین نتیجه­گیری نمود که تنوع ژنتیکی بالایی بین ژنوتیپ­های این خویشاوند وحشی گندم وجود داشته که می­تواند برای برنامه­های اصلاحی گندم به‌خصوص تحمل به تنش‌های زنده و غیر زنده مورد بهره­برداری قرار گیرد.