مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به­منظور ارزیابی ویژگی‌های مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته و مقایسه ارقام اصلاح‌شده برنج از نظر مقاومت به خوابیدگی بوته، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1391 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) طراحی و اجرا شد. ارقام مورد آزمایش شامل شش رقم برنج اصلاح‌شده (کادوس، خزر، گوهر، درفک، سپیدرود و دیلم) و رقم بومی هاشمی (حساس به خوابیدگی به­عنوان شاهد) بود. صفات مورد بررسی شامل، ارتفاع بوته، طول ساقه و میانگره‌ها، قطر، ضخامت، سطح مقطع، نسبت وزن تر و وزن خشک میانگره به طول میانگره، مقاومت به شکستگی، گشتاور خمشی و شاخص خوابیدگی میانگره سوم و چهارم و مقاومت فشاری بوته بودند. در بین ارقام مورد مطالعه، رقم خزر با دارا بودن بیشترین مقدار ضخامت میانگره سوم و چهارم (به‌ترتیب 11/4 و 26/4 میلی‌متر)، قطر متوسط میانگره سوم و چهارم (به‌ترتیب 33/8 و 46/9 میلی­متر)، سطح مقطع میانگره سوم و چهارم (به­ترتیب 96/40 و 32/52 میلی­متر مربع) و نسبت وزن تر به طول میانگره سوم و چهارم (به­ترتیب 48/301 و 15/444 میلی‌گرم بر سانتی­متر) و نسبت وزن خشک به طول میانگره سوم و چهارم (به­ترتیب 46/49 و 38/50 میلی­گرم بر سانتی­متر) و به‌دنبال آن با دارا بودن بیشترین مقاومت به شکستگی میانگره سوم و چهارم (به‌ترتیب 43/14 و 87/20 نیوتن)، مقاوم‌ترین ژنوتیپ در بین ارقام ارزیابی شد. در این آزمایش رقم خزر در مقایسه با سایر ارقام اصلاح‌‌شده بیشترین میزان ارتفاع (121 سانتی‌متر) را دارا بود. با توجه به همبستگی بالای صفات ضخامت، قطر متوسط، سطح مقطع و نسبت وزن تر و وزن خشک در واحد طول میانگره با مقاومت به شکستگی میانگره و مقاومت فشاری بوته، به‌نظر می‌رسد این صفات می‌توانند شاخص‌هایی غیر مستقیم جهت انتخاب ارقام با مقاومت بالا به خوابیدگی بوته باشند.