مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌منظور ارزیابی اثر تغییرات دما و تابش بر سرعت، مدت پر شدن دانه و وزن نهایی دانه شش رقم برنج با استفاده از تغییر در زمان نشاءکاری، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان انجام گرفت. کرت‌های اصلی به زمان‌‌های نشاءکاری 15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 15 خرداد و کرت‌های فرعی به ارقام برنج (هاشمی، سنگ‌جو، علی کاظمی، درفک، خزر و گوهر) اختصاص یافت. نتایج نشان داد بیشترین وزن نهایی دانه در رقم گوهر به‌میزان 9/31 میلی‌گرم در 30 اردیبهشت و کمترین مقدار آن در رقم سنگ‌جو به‌میزان 4/20 میلی‌گرم در زمان 15 خرداد به‌دست آمد. بیشترین دوره مؤثر پر شدن دانه در 15 اردیبهشت در رقم گوهر به‌میزان 9/32 روز و کمترین مقدار آن در رقم هاشمی به‌میزان 9/13 روز حاصل گردید. بیشترین سرعت پر شدن دانه در رقم هاشمی به‌میزان 62/1 میلی‌گرم بر دانه در روز و کمترین مقدار آن برای رقم گوهر به‌میزان 92/0 میلی‌گرم بر دانه در روز به‌دست آمد. در این مطالعه همبستگی بالا و معنی‌داری بین مدت پر شدن دانه و وزن نهایی دانه به‌میزان 689/0 مشاهده شد. همبستگی مثبت و معنی‌داری بین دما و تابش تجمعی با وزن نهایی دانه نیز مشاهده گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان‌دهنده همبستگی مثبت و نقش مهم‌تر مدت پر شدن دانه نسبت به سرعت پر شدن دانه در وزن نهایی دانه است و تاریخ 15 اردیبهشت با توجه به شرایط مناسب دما و تابش در دوره پر شدن دانه و تأثیر مثبت آن روی وزن نهایی دانه، می‌تواند برای توصیه به کشاورزان مورد بررسی بیشتری قرار گیرد.