مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

Mendeley  

Zotero  

Abyar S, Navabpour S, Karimizadeh R, Gholizadeh A, Nasrollahnejad ghomi A A, Kiani G. Grain Yield Stability Evaluation of Bread Wheat Genotypes Using AMMI Multivariate Methods. Journal of Crop Production and Processing 2022; 12 (1) :119-132
URL: http://jcpp.iut.ac.ir/article-1-3144-fa.html

آگاهی از اثر متقابل ژنوتیپ × محیط به به‌نژادگران کمک می‌کند تا بتوانند ژنوتیپ‌های سازگار و پایدار را برای مناطق مختلف انتخاب کنند. هدف از این پژوهش، گزینش ژنوتیپ‌های پرمحصول سازگار با شرایط آب و هوایی مناطق دیم گرمسیری و نیمه‌گرمسیری و برتر از رقم شاهد منطقه در گندم نان بود. در این پژوهش، 15 ژنوتیپ گندم نان برگزیده از آزمایش‌های پیشرفته مقایسه عملکرد، به‌همراه رقم شاهد آفتاب، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت سه سال زراعی (99-1396) در چهار منطقه (گچساران، گنبد، خرم¬آباد و مغان) مورد مطالعه قرار گرفتند. به‌منظور تجزیه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط از روش چند متغیره اثرات اصلی جمع‌پذیر و اثر متقابل ضرب‌پذیر (AMMI) استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که به‌ترتیب 91/49، 1/54 و 5/03 درصد از کل تغییرات داده‌ها مربوط به اثر محیط، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط بود. نتایج نشان داد که هفت مؤلفه اصلی مدل AMMI معنی‌دار بودند و 97/94 درصد از تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را توجیه کردند. بای‌پلات میانگین عملکرد دانه و اولین مؤلفه اصلی اثر متقابل برای ژنوتیپ‌ها و محیط‌ها نشان داد که ژنوتیپ‌های G1، G11 و G12 با عملکردی بیش از میانگین و کمترین اثر متقابل به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار و با عملکرد بالا شناخته شدند که از بین آنها G11 با توجه به دارا بودن سازگاری عمومی مناسب، می‌تواند به‌عنوان ژنوتیپ امیدبخش و کاندید معرفی رقم جدید برای مناطق دیم گرمسیر و نیمه‌گرمسیر انتخاب شود. در این پژوهش، منطقه خرم‌آباد به¬دلیل داشتن اثر متقابل بالا، به‌عنوان ایده‌آل‌ترین محیط‌ جهت تمایز و جدا کردن ژنوتیپ‌های گندم نان شناخته شد. تجزیه خوشه‌ای، محیط‌های مورد مطالعه را به سه گروه تفکیک کرد. قرار گرفتن هر سه سال آزمایش مربوط به منطقه مغان در یک گروه بیانگر قابلیت پیش‌بینی و تکرارپذیری بالای این منطقه است.