مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

هدف از این مطالعه ارزیابی و تعیین اثرات سمیت عصاره سیاهدانه (Nigella sativa) بر جوانه¬زنی و رشد گیاهچه¬های خاکشیر (.Descurainia sophia L) در مزارع گندم (Triticum aestivum) و جداسازی و شناسایی ترکیبات مهم فعال زیستی عصاره آبی آن بود. در این راستا، دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در هر آزمایش تیمارها شامل دو سطح عصاره آبی سیاهدانه (ریشه و شاخساره) و چهار غلظت  عصاره (صفر، 50، 100 و 150 mL/L) بودند. نتایج نشان داد بیشترین طول ساقه¬چه به گندم تیمار شده با 50 mL/L عصاره ریشه سیاهدانه و کمترین به علف‌ هرز خاکشیر تیمار شده با 150 mL/L عصاره شاخساره سیاهدانه تعلق داشت. با افزایش غلظت عصاره سیاهدانه میزان شاخص بنیه گیاهچه کاهش معنی‌داری یافت. علاوه بر آن اثر بازدارندگی عصاره شاخساره سیاهدانه بر وزن خشک گیاهچه و درصد جوانه¬زنی بیشتر از عصاره ریشه آن بود. در عصاره ریشه و شاخصاره سیاهدانه ترکیبات  فلاونوئیدی (به¬ترتیب 12/9 و 16/7%)،  فنل (به¬ترتیب 19/4 و 26/7%) و ترپنوئیدها (به¬ترتیب 14/5 و 19/2%) مشاهده شد. مهار جوانه¬زنی و رشد گیاهچه خاکشیر به ترکیبات بازدارنده مهم شامل پلی‌فنل‎ها، فلاونوئیدها مانند اسیدهای تری‌‌کربوکسیلیک، ترکیبات آلکالوئیدی مانند مگنوفلورین، میریستیسین، نورارجمونین و نیجلامین  نسبت داده شدند. به‎طور کلی نتیجه‎گیری می‎شود که عصاره سیاهدانه با داشتن سمیت قوی بر علف‌های هرز می‌تواند به توسعه علف‌کش‌های زیستی کمک کنند.