مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

Mendeley  

Zotero  

Razmi N, Arab G H, Hezar Jaribi E, Rayat Panah S. Stability of Seed Yield and Reaction to Charcoal Rot Disease of New Soybean Genotypes in Some Northern Regions of Iran. Journal of Crop Production and Processing 2023; 13 (3) :79-91
URL: http://jcpp.iut.ac.ir/article-1-3207-fa.html

عملکرد دانه در سویا یک صفت کمی پیچیده بوده و تحت تأثیر عوامل متعدد ژنتیکی و محیطی قرار می¬گیرد. در این پژوهش 13 ژنوتیپ برتر به همراه ارقام شاهد ساری و کتول در سه منطقه اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور (ساری، گرگان و مغان) در طی دو سال زراعی 1393 و 1394 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. مقایسه میانگین عملکرد دانه در طی دو سال و سه منطقه نشان داد که ژنوتیپ  G15 بیشترین میزان تولید را به خود اختصاص داد و پس از آن ژنوتیپ‌های G2، G4 وG9 در رتبه¬های بعدی قرار گرفتند بررسی ضریب رگرسیون خطی نشان داد تعداد دانه در مترمربع (R² = 0.77) و تعداد غلاف در بوته (R² = 0.66) با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی¬داری داشت. درحالی¬که همبستگی وزن صد دانه با عملکرد دانه غیر معنی¬دار بود (R² =0.02). از نظر درصد آلودگی به بیماری پوسیدگی ذغالی، ژنوتیپ‌های G2 وG3 بیشترین درصد آلودگی و ژنوتیپ G4 کمترین درصد آلودگی به بیماری را داشتند. در مجموع آلودگی به بیماری پوسیدگی ذغالی در تمامی ژنوتیپ‌های مورد بررسی  زیر 10 درصد بوده و جزء ژنوتیپ‌های متحمل به این بیماری محسوب می‌شوند. نتایج تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها با روش GGE بای¬پلات نشان داد که دو مؤلفه اول و دوم 70/6 درصد از تغییرات کل عملکرد دانه را توجیه کردند. بر اساس نمودار کدام در کجا  GGEبای¬پلات ژنوتیپ¬های G4، G15،  G12و G7در رئوس چند ضلعی قرار داشته و در گروه ژنوتیپ¬های واکنش¬پذیر به محیط و ژنوتیپ¬هایG2 ، G3 وG1 در گروه ژنوتیپ-های پایدار بودند. ژنوتیپG4  بهترین ژنوتیپ در محیط¬های مغان1 و مغان2، ژنوتیپG15 بهترین ژنوتیپ در محیط¬های ساری1 و گرگان2 و ژنوتیپ G12  بهترین ژنوتیپ در محیط¬ ساری2 بودند. در مقایسه ژنوتیپ‌های مورد بررسی با ژنوتیپ ایده‌آل، ژنوتیپ-هایG15 ، G9، G2 وG1 با داشتن کمترین فاصله از ژنوتیپ ایده‌آل در گروه ژنوتیپ‌های پایدار قرار گرفتند. نمودار بای¬پلات بررسی هم‌زمان عملکرد دانه و پایداری ژنوتیپ‌ها، نشان داد که عملکرد دانه ژنوتیپG2  نزدیک به میانگین بوده و از پایداری نسبتاً خوبی در تمامی محیط‌های مورد مطالعه برخوردار بود. در این بررسی محیط ساری1 (ساری1393) با قدرت نمایندگی بالا موثرترین محیط از لحاظ توان تمایز بین ژنوتیپ¬ها بوده و محیط گرگان2 (گرگان 1394) در رتبه بعدی قرار گرفت. بر اساس تحمل به بیماری پوسیدگی ذغالی، عملکرد دانه و نماهای مختلف بای¬پلات، ژنوتیـپ G2 می‌تواند به¬عنوان یک ژنوتیپ پرمحصول و پایدار، کاندید یک رقم جدید سویا باشد.