مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌منظور بررسی پاسخ برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد پنج رقم نخود به سطوح مختلف رطوبتی و شوری دو آزمایش مجزا (گلدانی و مزرعه‌ای) انجام شد. در آزمایش گلدانی اثر چهار سطح شوری (شاهد، 50، 75 و 100 میلی‌مولار کلرور سدیم) بر پنج رقم نخود آرمان، آزاد، هاشم،ILC-482  و نورآباد به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بررسی شد. در آزمایش مزرعه‌ای پاسخ این ارقام به چهار رژیم آبیاری (بدون آبیاری (دیم)، 75، 100 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) به‌صورت کرت‌های خرد شده با سه تکرار بررسی شد. نتایج آزمایش گلدانی نشان داد که در مقایسه با شرایط شاهد، افزایش شوری سبب افزایش تجمع پرولین، غلظت سدیم، نسبت سدیم به پتاسیم و در عین حال کاهش غلظت پتاسیم، محتوای آب نسبی و وزن خشک بوته‌های نخود شد. رقم ILC-482 در مقایسه با سایر ارقام از تجمع بالاتر پرولین، غلظت پایین‌تر سدیم، کاهش کمتر ماده خشک و لذا تحمل بیشتر نسبت به شوری برخوردار بود. در آزمایش مزرعه‌ای طولانی کردن دور آبیاری سبب افزایش تجمع پرولین و کاهش شاخص سطح برگ، عملکرد بیولوژیک و دانه نخود شد. سطوح آبیاری پس از 75، 100 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر به‌ترتیب با میانگین 1964، 1675 و 1503 کیلوگرم در هکتار سبب افزایش 114، 9/83 و 0/64 درصدی عملکرد دانه نخود شدند. ارقام نورآباد و هاشم به‌ترتیب با میانگین 1610 و 1361 کیلوگرم در هکتار بیشترین و کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. اگرچه براساس یافته‌های مزرعه‌ای احتمالاً کشت رقم نورآباد حتی با انجام آبیاری تکمیلی پس از 150 میلی‌متر تبخیر می‌تواند سبب بهبود چشم‌گیر عملکرد دانه کشت بهاره نخود نورآباد لرستان شود، ولی از نتیجه دو آزمایش حاضر می‌توان چنین استنباط نمود که رقم ILC482 هم در شرایط مختلف آبیاری مزرعه و هم شوری آب آبیاری ثبات عملکرد ماده خشک بهتری دارد.