مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی

به‌منظور بررسی اثر کاهش مصرف نیتروژن بر رشد و عملکرد کشت خالص و مخلوط کلزا و نخودفرنگی آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد طی فصل زراعی 1390 و 1391 اجرا گردید. پنج نسبت کاشت مختلف (100% کلزا؛ 66% کلزا + 33% نخودفرنگی؛ 50% کلزا + 50% نخودفرنگی؛ 33% کلزا + 66% نخودفرنگی؛ 100% نخودفرنگی) به‌عنوان فاکتور اول و سه سطح نیتروژن (100%، 75% و 50% نیاز کلزا و نخودفرنگی) به‌عنوان فاکتور دوم مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کشت مخلوط سبب افزایش ارتفاع بوته (64/23 درصد) نخودفرنگی شد ولی ارتفاع کلزا را نسبت به تک‎کشتی به‌میزان 32/7 درصد کاهش داد. ماده خشک مجموع کلزا و نخودفرنگی نیز در تیمارهای مخلوط نسبت به تک‎کشتی به‌ترتیب به‌میزان 56/38 و 15/6 درصد افزایش پیدا کرد. در کشت خالص کلزا با افزایش مصرف کود نیتروژن عملکرد دانه (9/21 درصد) افزایش یافت، اما در کشت مخلوط بیشترین مقادیر این صفات با تیمار 75% نیاز نیتروژنی گیاه مشاهده شد. عملکرد مجموع و نسبت برابری زمین (LER) محصول در کشت مخلوط با کاربرد 50% و 75% نیاز نیتروژنی گیاه بالاتر از تک‎کشتی هر دو گیاه بود ولی در 100% نیاز نیتروژنی گیاه عملکرد مجموع و LER تیمار نخودفرنگی 66% - کلزا 33% و نخودفرنگی 50% - کلزا 50% نسبت به تک‎کشتی آنها کاهش پیدا کرد. به‎طورکلی استفاده از کشت مخلوط نخودفرنگی-  کلزا ۶۶ : ۳۳ و یا ۵۰ : ۵۰ علاوه بر امکان‌پذیر ساختن به‌دست آوردن عملکرد دانه مناسب این دو محصول می­تواند با کاهش مصرف کود نیتروژن در حفظ محیط زیست نیز مؤثر باشد.